Italiaanse vreugde: voetbal en lente

In Napels viert men voor het eerst in decennia de verovering van de landstitel door voetbalclub Napoli. In Florence viert men al eeuwen de lente op het schilderij La Primavera van Sandro Boticelli.

Dit meesterwerk is één van de beroemdste schilderijen van Botticelli. Het schilderij, dat is gemaakt rond 1480 en is te zien in het Florentijnse museum Uffizi, is een karakteristiek voorbeeld en hoogtepunt van de Italiaanse Renaissancekunst. Het schilderij werd vermoedelijk gemaakt in opdracht van Lorenzo di Pierfrancesco de’ Medici, ter gelegenheid van zijn huwelijk.

Het schilderij is een voorstelling van de lente en beeldt verschillende mythologische figuren en personificaties van de seizoenen af. Centraal staat Venus, de godin van de liefde, schoonheid en vruchtbaarheid, omringd door de seizoenen. Haar sensuele figuur, gekleed in een jurk van fijne stof en met een krans van bloemen in haar haar, trekt de aandacht en symboliseert de vruchtbaarheid van de lente.

Aan de rechterkant van het schilderij staat (vermoedelijk Lorenzo de’Medici afgebeeld als) Mercurius. De boodschapper van de goden, die met zijn staf de wolken wegduwt om de lentezon te onthullen. Aan de linkerkant van het schilderij staat de figuur van Zephyros, de god van de westenwind, die de nimf Chloris vasthoudt. Chloris transformeert in de godin Flora, die het begin van de lente markeert en ook de vruchtbaarheid symboliseert. Zephyros is relevant in de context van La Primavera als ‘huwelijksschilderij’ omdat de westenwind in de Griekse mythologie wordt gezien als gunstige wind.

Sandro Botticelli, De geboorte van Venus, 172 x 278 x 314, ca. 1483

Zephyros speelt ook een rol in het andere meesterwerk van Botticelli, het schilderij De geboorte van Venus (ook te zien in het Uffizi). Volgens de Griekse mythologie was Zephyros de wind die Aphrodite (de Griekse tegenhanger van Venus) naar het eiland Cyprus bracht. Links op het schilderij is te zien hoe hij Aura, de godin van de zachte ochtendbries, in zijn armen houdt terwijl hij Venus naar land blaast.

Venus komt in haar schelp aandrijven en aan land wacht de godin van de lente. Zij overhandigt een rode bebloemde mantel om zo de godin van de liefde te hullen in lente. Zo symboliseert dit schilderij onder andere de kracht van de natuur en de goddelijke interventie die nodig is om de schoonheid en deugd te laten bloeien. Botticelli maakte gebruik van delicate lijnen, zachte kleuren en elegante figuren om een sensuele en harmonieuze sfeer te creëren die past bij het onderwerp van de twee schilderijen. La Primavera en De geboorte van Venus zijn een hoogtepunt van de Renaissancekunst en toont de artistieke verfijning en intellectuele diepgang die kenmerkend waren voor deze periode.

Zodoende maakte Botticelli niet één maar twee hoogtepunten van de Renaissance. Of zoals de grote meester Johan Cruijff het zei: Als Italianen één kans krijgen, maken ze er twee.

Sandro Botticelli, La Primavera, 202 x 314, ca. 1482