I don’t like to use the word ‘ART’ at all

De Mona Lisa werd deze maand aangevallen door een milieuactivist die taart op het schilderij smeerde. De ironie wil dat Leonardo DaVinci stiefzoon was van een banketbakker en een gulzige liefhebber van zoetigheid. Het verhaal gaat zelfs dat hij door zijn studioassistenten achter zijn rug om ‘dikzak’ werd genoemd.

De Mona Lisa werd al vaker aangevallen door vandalen. In 1956 werd het schilderij bekogeld met een steen, in 1974 werd er rode graffiti opgespoten en in 2009 werd er een aardewerken mok tegenaan gegooid. Het schilderij wordt al jaren ‘gelukkig’ goed beschermd met kogelvrij glas en de recente aanval met de taart had geen schade tot gevolg.

 

Leonardo DaVinci, Mona Lisa, 1503-1506

 

De Mona Lisa is niet het enige beroemde kunstwerk dat werd aangevallen door een vandaal. In 1972 werd in de Sint-Pietersbasiliek in Rome de Pietà van Michelangelo aangevallen met een hamer. Het marmeren beeld van Maria met een dode Christus in haar schoot raakte zwaar beschadigd. De dader was een doorgedraaide man die tijdens zijn aanval riep dat hij Jezus Christus was en was opgestaan uit de dood.

Het bronzen beeld in Kopenhagen van de ‘Kleine Zeemeermin’ gemaakt door Edward Eriksen, heeft het meerdere malen moet ontgelden. Het kunstwerk naar het verhaal van Hans Christian Andersen is aangevallen met explosieven, onthoofd geweest en meerde malen overgoten met verf.

 

Edward Eriksen, De kleine zeemeermin, 1913

 

In 1974 werd door een geflopte kunstenaar Picasso’s schilderij ‘Guernica’ aangevallen. Hij spoot het onder met rode verf terwijl hij schreeuwde dat hij kunstenaar was en de curator van het museum naar hem moest komen kijken.

In 1990 werd de Nachtwacht van Rembrandt door een psychiatrisch patiënt aangevallen met een spuitbus gevuld met zuur. Door adequaat optreden van de supposten bleef de Compagnie van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh (de afgebeelde personen op de ‘Nachtwacht’) ongedeerd.

In Londen werd in 2011 een bronzen beeld van Damien Hirst met graffiti beklad. Het beeld dat een meisje met een teddybeer en een gespalkt been voorstelt, is getiteld ‘Charity’. Het is gebaseerd op een in Engeland bekend symbool van een liefdadigheidsinstelling.

 

Damien Hirst, Charity, 2002

 

Verf en spuitbus worden vaak gekozen door vandalen om kunst mee te beschadigen. Daardoor hebben veel museum hun beroemde kunstwerken achter beschermend glas geplaats. Maar de uitzonderlijk situatie dat men graffiti wil behouden en zelfs beschermt met glas komt ook voor.

De activistische graffiti van Banksy wordt wereldwijd gewaardeerd. De muren waarop hij zijn werk aanbrengt worden door de eigenaren direct tot heiligdom verklaard en met glas bedekt om de graffiti te beschermen tegen vandalen en diefstal. Complete muren worden namelijk illegaal uitgezaagd om de graffiti inclusief de muur te verkopen voor miljoenen euro’s.

Het beschadigen van kunstobjecten met graffiti is duidelijk vandalisme. Maar is het maken van hooggewaardeerde graffiti in de publieke ruimte ook vandalisme?

Wat betreft Banksy is het antwoord op die vraag helder:

“Is graffiti art or vandalism? That word has a lot of negative connotations and it alienates people, so no, I don’t like to use the word ‘art’ at all.”

 

Banksy, Seagull, 2021