De diefstal van de helm van Coțofenești

Het belang van een actuele taxatie

Op 25 januari 2025 werden de gouden helm van Coțofenești en drie armbanden uit het Drents Museum in Assen gestolen. Deze topstukken uit het Dacische rijk zijn vervaardigd uit bewerkt goud en vertegenwoordigen een grote historische en financiële waarde. De helm wordt beschouwd als een van de meest iconische artefacten uit de Dacische periode en stond symbool voor de macht en status van een krijger. De helm behoort tot het meest belangrijke erfgoed van Roemenië en kent daar een status zoals de Nachtwacht een status in Nederland heeft.

Na de diefstal ontstonden er in Roemenië discussies over de taxatie, verzekering en beveiliging van deze kostbaarheden. Critici wezen op mogelijke tekortkomingen in de waardebepaling en de verzekeringsdekking van de objecten. De directeur van het Nationaal Historisch Museum van Roemenië riep op tot een herziening van de beveiligings- en taxatieprotocollen voor dergelijke waardevolle stukken.

Met een geschatte totale waarde van 5,8 miljoen euro, waarvan de helm alleen al 4,3 miljoen euro vertegenwoordigde, is deze roof niet alleen een groot verlies voor de archeologische gemeenschap, maar roept deze ook belangrijke vragen op over de bescherming en verzekering van dergelijke kostbaarheden.

Een actuele taxatie is cruciaal voor musea, en vooral als er gewerkt wordt met kostbare bruiklenen. Niet alleen bepaalt een taxatie de juiste verzekeringswaarde, maar speelt deze ook een rol bij het vaststellen van risico’s en het nemen van preventieve maatregelen. Zonder regelmatige taxatie lopen musea het risico dat objecten onderverzekerd zijn, waardoor financiële verliezen moeilijk te dekken zijn bij schade of diefstal.

Historische voorbeelden: taxatieproblemen bij grote kunstdiefstallen

De diefstal van de helm van Coțofenești roept herinneringen op aan enkele beruchte kunstroven uit de geschiedenis. Een van de meest spraakmakende zaken is de roof uit het Isabella Stewart Gardner Museum in Boston in 1990. Hier werden 13 kunstwerken gestolen, waaronder van Rembrandt, Govert Flinck, Johannes Vermeer en Edgar Degas.

De totale waarde van deze kunstwerken wordt geschat op ongeveer 240 miljoen euro. Interessant is dat het museum geen adequate verzekering had afgesloten voor diefstal, waardoor er geen financiële compensatie mogelijk was na het verlies van de werken. Dit onderstreept het belang van een doordachte verzekeringsstrategie en regelmatige taxaties.

Een ander voorbeeld is de diefstal in 2012 uit de Kunsthal in Rotterdam, waar zeven meesterwerken werden gestolen, waaronder van Picasso, Eduard Monet, Paul Gaugain en Lucien Freud.

De totale waarde van deze roof werd geschat op 18 miljoen euro. Hoewel de werken verzekerd waren, bleek dat sommige taxaties verouderd waren, wat leidde tot complicaties bij de schadeafhandeling.

Een andere beruchte diefstal vond plaats in het Grüne Gewölbe in Dresden in 2019. Hierbij werden belangrijke kroonjuwelen gestolen. Door het grote historische belang van de objecten en de intrinsieke waarde van de juwelen was in de eerste instantie de financiële schade onduidelijk en werd door sommige experts zelfs geschat op 1 miljard euro. Uiteindelijk werd de waarde vastgesteld op 114 miljoen euro. Net als bij het Isabella Stewart Gardner Museum had het museum in Dresden geen volledige diefstaldekking, waardoor de financiële impact aanzienlijk was.

Musea zonder verzekering: een risicovolle keuze

Sommige musea besluiten hun collecties niet te verzekeren tegen diefstal om op deze manier te bezuinigen op verzekeringspremie. Het Isabella Stewart Gardner Museum was niet verzekerd, maar ook het Grüne Gewölbe in Dresden had geen volledige diefstaldekking. Dit betekent dat de financiële impact van een roof direct op de schouders van de instelling komt te liggen. Hoewel verzekeringskosten hoog kunnen zijn, tonen deze voorbeelden aan dat het risico van niet-verzekeren nog veel ingrijpender kan zijn. Een up-to-date taxatie kan musea helpen om de juiste dekking te verkrijgen en om in geval van verlies een aansluitende compensatie te krijgen.

Wat kunnen we leren?

De diefstal van de helm van Coțofenești, benadrukt dat musea proactief moeten zijn in hun taxatie- en verzekeringsbeleid. Dit zijn de belangrijkste lessen:

1. Taxatie bij bruikleen: Een actuele taxatie is essentieel bij het uitlenen van kunstwerken aan musea of andere instellingen om discussie te voorkomen tussen de betrokken partijen over de waarde en verzekering van het object.
2. Regelmatige hertaxaties: zorg ervoor dat kunstwerken minstens om de drie jaar opnieuw worden getaxeerd om onderverzekering te voorkomen.
3. Deskundige taxateurs: werk samen met gecertificeerde experts die ervaring hebben met kunst en antiquiteiten om een nauwkeurige en realistische waarde te bepalen.
4. Adequate verzekering: stem verzekeringspolissen af op de actuele waarde van de collectie en voorkom financiële complicaties na schade of verlies.

Door deze maatregelen te nemen, kunnen verzamelaars en musea niet alleen financiële verliezen voorkomen, maar ook bijdragen aan de bescherming van ons culturele erfgoed. Taxaties zijn niet alleen een formaliteit, maar een essentieel instrument voor de veiligheid en het behoud van kunstwerken. De kunstwereld moet waakzaam blijven en leren van het verleden om ervoor te zorgen dat waardevolle objecten veilig blijven voor toekomstige generaties.